The Drift - Oktober 025
Gedreven door nieuwsgierigheid: een wandeling door oktober's muzikale landschap
Soms vind je een boek dat perfect past bij een bepaald seizoen. Voor mij is dat dit versleten exemplaar van Italo Calvino's Onzichtbare Steden
Soms vind je een boek dat perfect past bij een bepaald seizoen. Voor mij is dat dit versleten exemplaar van Italo Calvino's Onzichtbare Steden - het soort boek dat ik pak wanneer de herfst echt begint te voelen, wanneer de avonden langer worden en je meer naar binnen keert. Een boek waarin ik steeds andere passages onderstreep, afhankelijk van waar ik me op deze wereld of in mijn leven bevind.
Er is een citaat dat me de hele oktober bezighield: "De stad mag nooit verward worden met de woorden die haar beschrijven." En ik blijf denken - is dat niet precies wat we doen met muziek? We proberen deze klanken, deze gevoelens te vangen met onze onhandige woorden, terwijl de muziek eigenlijk het ding zelf is.
Oktober was een bijzondere maand. Terwijl overal in de wereld de grenzen weer scherper lijken te worden, zie ik ze in de muziek net overal vervagen - jazz die overvloeit in hip hop, elektronische muziek die organisch wordt, soul die flirt met folk traditionals. En dat is precies wat The Drift doet: wandelen door dat muzikale landschap, luisteren naar wat we tegenkomen, nieuwsgierig blijven naar wat zich aan de horizon aftekent.
Oktober was een bijzondere maand. Terwijl overal in de wereld de grenzen weer scherper lijken te worden, zie ik ze in de muziek net overal vervagen - jazz die overvloeit in hip hop, elektronische muziek die organisch wordt, soul die flirt met folk traditionals. En dat is precies wat The Drift doet: wandelen door dat muzikale landschap, luisteren naar wat we tegenkomen, nieuwsgierig blijven naar wat zich aan de horizon aftekent.
Vertrekpunt: waar grenzen beginnen te vervagen
We beginnen onze wandeling met Jeremiah Chiu & Marta Sofia Honer en hun track "Snacko". Deze twee muzikanten maakten opnames op de Åland eilanden, die mysterieuze archipel tussen Zweden en Finland - een plek die eigenlijk nergens hoort maar daardoor overal kan zijn. Perfecte muziek om een reis mee te beginnen.
Van daaruit stapten we meteen in Terry Callier's wereld. The New Folk Sound Of Terry Callier uit 1966 was tot voor kort gewoon onvindbaar en onbetaalbaar - een van die platen waar verzamelaars van droomden maar nooit in handen kregen. Nu is er eindelijk een reissue, en wat een geschenk is dat. Callier neemt Amerikaanse folk traditionals en doordrenkt ze met zijn eigen onnavolgbare Chicago soul. "Cotton Eyed Joe" klinkt alsof traditionele wegen plots een nieuwe bestemming krijgen wanneer iemand met zijn talent ze bewandelt. Deze plaat gaat gegarandeerd een plaats in de eindejaarslijstjes krijgen.
Dan Anna Tivel, met haar album Animal Poem - zo'n wondermooie collectie van kleine, fragile meditaties over dingen die verdwenen zijn. Tivel weet dat zodra je iets loslaat - of het nu liefde is of een overtuiging - en je doet geen moeite om het vast te houden, dat het dan, wel, weg is. Haar plaat daagt je als luisteraar uit om écht te luisteren, om ruimte te maken voor de stilte tussen de noten. Wat mij betreft kan Tivel gerust naast grootmeesters als Joni Mitchell staan, of wat mij betreft Nina Simone.
Zé Ibarra uit Brazilië toonde met "Infinito Em Nos" hoe traditie en innovatie gewoon met elkaar kunnen praten zonder dat een van beide zijn authenticiteit verliest. En dan dat wonderlijke trio - Bijan Chemirani, Redi Hasa & Rami Khalife - een Franse-Iranese percussionist, een Albanese cellist en een Libanese pianist die samen aantonen dat muzikale steden inderdaad niet verward mogen worden met de woorden die we gebruiken om ze te beschrijven. Ze bestaan gewoon, puur in het geluid zelf.
In Memoriam: D'Angelo en de ruimte in de groove
Op 14 oktober is Michael Eugene Archer overleden - D'Angelo. Hij liet ons zien hoe groove een plek kan zijn waar je doorheen reist in plaats van een hook die in je hoofd blijft tollen. "Brown Sugar" was de track die een hele generatie kennis liet maken met neo-soul, maar "Untitled (How Does It Feel)" is misschien wel zijn meest kwetsbare moment - puur verlangen vertaald naar klank.
Die ruimte, die openheid die D'Angelo creëerde, hoor je ook terug bij Tom Skinner. Ken je hem van Sons of Kemet en The Smile? Op "The Maxim" speelt hij alleen, en elke slag opent nieuwe ruimtes. Het is alsof hij in gesprek is met D'Angelo's erfenis - niet door hem te imiteren, maar door diezelfde filosofie van ruimte en groove te omarmen.
The road less travelled: als je van je route durft af te wijken
Soms kom je muziek tegen waar je op de een of andere bizarre manier steeds naar terugkeert. Een beetje als een van Calvino's onzichtbare steden waarin je rondloopt en meteen weet: ik voel me hier thuis.
Headache was zo'n ontdekking - een band die ik maar een paar dagen geleden ietwat toevallig tegenkwam maar die me direct raakte met hun rauwe energie en heerlijke humor. "Wholesale Anthem" zingt over twee ansjovis die naar je toe rennen - "Two anchovies could never hurt me; they're too delicious". Het is absurd en briljant tegelijk.
Cass McCombs heeft altijd die gave gehad om folk, country en psychedelische rock samen te laten smelten tot iets helemaal unieks. Op Interior Live Oak keert hij terug naar zijn meest intieme vorm en het is heerlijk drijven in dat bad van warme gitaren en zijn kwetsbare, verweerde stem.
Earl Sweatshirt is geëvolueerd van hip hop wonderboy naar iets menselijkers. "FORGE" van zijn album Live Laugh Love rapt over vaderschap, dromen over zijn ongeboren zoon. Je hoort het in zijn flow die losser is geworden, onvoorspelbaarder. Dit album voelt als afgeluisterde gesprekken die je plotseling keihard naar de keel grijpen.
En dan Geese - de band die me de afgelopen weken het meest omver heeft geblazen. Getting Killed is gewoon een bom van een plaat. Die gasten uit Brooklyn omhelzen wanhoop als een soort creatieve superkracht. Cameron Winter slaagt er alleen al met zijn stem in je tegelijk te choqueren en je hart te breken. "Trinidad" klinkt als de soundtrack voor een van die steden die Calvino beschrijft - je herkent de straten, maar alle gebouwen zijn op hun kop gezet.
Gondwana Records: waar Britse jazz nieuw leven vindt
Soms kom je een stad binnen en begrijp je meteen: hier wonen mensen die hetzelfde zoeken als jij. Gondwana Records uit Manchester is zo'n plek. Opgericht in 2008 door Matthew Halsall, bekend geworden als het label dat de nieuwe Britse jazz scene op de kaart heeft gezet. Een label dat al jaren laat zien dat jazz niet vasthangt aan het verleden, maar juist nieuw leven kan vinden in de handen van jonge avontuurlijke muzikanten die hun roots goed kennen maar toch vernieuwende muziek maken.
Svaneborg Kardyb opent met "Cycles" - twee Deense muzikanten die folkmelodieën verweven met ambient texturen en jazzy improvisatie. Matthew Halsall himself volgt met "The Sun In September", die warme, melancholische trompet die zo kenmerkend is voor zijn sound. Ancient Infinity Orchestra neemt ons mee in "All I Can Say of the Blossoms", waar spirituele jazz ontmoet experimentele orkestrale arrangementen. En dan Chip Wickham met "The Eternal Now" - een saxofonist die moeiteloos beweegt tussen jazz, Latin en Afrobeat invloeden.
Dit zijn maar vier van de artiesten die laten horen waarom Gondwana een van de belangrijkste jazz labels van dit moment is. Volgens mijn bescheiden mening uiteraard.
Een sample wordt een revolutie: People's People en DJ Shadow
Een andere reissue waar heel veel mensen op zaten te wachten: The People's People Present The Spirit Of David. Tot voor kort gewoon onvindbaar, een holy grail. People's People was een obscure soul groep uit Oakland die maar één album maakte - een zelfgetitelde plaat uit 1976 die vrijwel niemand kende. Het brainchild van Jeff Jones, opgenomen in een tijd waarin de Bay Area vol zat met kleine labels die hoopten op een hit maar meestal in de vergetelheid verdwenen.
"Take this medication for anxiety, fatigue, dispair [sic] loneliness, dosage: 1-3 times daily," schreef dokter Jones achterop het album. En zo voelt "Monica" ook aan - als medicijn, een rustpunt in een wereld waarin alles harder, steeds sneller moet.
En dan, twintig jaar later, duikt dit nummer op als sample in DJ Shadow's Endtroducing… Dat album uit 1996 was gewoon een revolutie - een instrumentaal hiphop meesterwerk dat bijna volledig opgebouwd is uit samples van vinylplaten. "Building Steam With A Grain Of Salt" toont aan dat je met andermans muziek iets heel origineels kunt maken. Twee jaar lang ging DJ Shadow door ontelbaar veel platenbakken op zoek naar die ene perfecte vondst. Hij deed eigenlijk wat wij doen als muzikale wandelaars: diep graven, connecties maken tussen dingen die op het eerste gehoor niet bij elkaar passen maar dat eigenlijk perfect doen.
De oren die we vertrouwen
En in die geest vroeg ik een paar collega verzamelaars om hun plaat van oktober te delen. Mensen wiens oren ik vertrouw, wiens reis ik volg en die me al vaak naar onverwachte plekken hebben geleid.
The Sermon (aka Bart, who's preachin' the Jazz Gospel to anyone who's willing to listen) koos I Am Instrument met "Part IV" - experimentele jazz die grenzen opzoekt. En Turtle Records selecteerde Greg Foat's "Forest Walk" - een meditatie in pianoklanken die perfect past bij een herfstwandeling door het bos.
Dit is precies hoe muziek werkt - iemand maakt iets moois, deelt het, en dan bouwt een ander er weer iets nieuws mee.
Thuiskomen in liminale ruimtes
We begonnen deze wandeling met "Snacko" en eindigen met "Under The Midnight Sun", beide van Jeremiah Chiu & Marta Sofia Honer's prachtige album Recordings From The Åland Islands. Er is een mooi en moeilijk woord voor dat soort plekken: liminaal. Het beschrijft plekken die zich in een soort grenszone bevinden - zoals een luchthaven een 'nergens' plek is tussen vertrek en aankomst, of de schemering een moment tussen dag en nacht. Zoals Calvino's onzichtbare steden ook in een soort tussenwereld bestaan.
En dat is eigenlijk precies wat we hier hebben gedaan - we zijn door die tussenruimtes gewandeld, weet je wel - die plekken waar muziek gewoon kan zijn wat het wil zijn zonder dat iemand zegt "dit hoort bij jazz" of "dit is elektronisch". We hebben eigenlijk geen muziek beschreven - we hebben het gewoon gevoeld. We hebben niet gefilterd op genre of jaartal, maar op die magische momenten waarop een melodie, een stem, een ritme ons raakte.
Zoals Marco Polo die terugkeert naar Kublai Khan met verhalen over steden die alleen bestaan in de verbeelding, brengen we deze muzikale ontdekkingen mee terug - niet als feiten, maar als de emoties die ze hebben gewekt.
Oktober ligt achter ons, maar deze muziek blijft. Volgende maand gaan we weer op pad - andere wegen, nieuwe ontdekkingen.
The Drift wordt elke laatste vrijdag van de maand uitgezonden op Urgent.fm (105.3 FM in Gent en omstreken, of via urgent.fm).
